Uşaqlara cinsəlliyi necə izah etməli

0
797
Uşaqlara cinsəlliyi cinsəklik
Uşaqlara cinsəlliyi izah ederkən, uşağın hansı yaşda, nə və nə qədər söyləmək lazım olmasını bilmək vacibdir. Hər yaşa uyğun olan əsas qaydaları qeyd etmək lazımdır. Uşaqlarla danışarkən, bəzi vacib məqamları bilməlisiniz. Uşağın yaşına və inkişaf dövrünə uyğun olaraq, danışıq məzmununa fikir verməliyik. Onunla cinsellik haqqında danışarkən, onun her hansı bir uşaq deyil, sizin uşağınız olduğunu unutmayın.

Cavablarınızı mümkün qədər sadə edin. Uşağınız sual verdikdə, qısa və sadə bir şəkildə cavab verin. Uşaq yalnız cavabını istədiyi sualı verir və soruşduğundan daha çox şey söyləməyinizə ehtiyac yoxdur.

Uşağınıza toxunma növlərini izah edin.

Uşaq qucaqlaşmanın xoş bir davranış olduğunu bilməlidir. Ancaq sizə və dostlarına necə toxuna bilməsini də öyrənməlidir. Dörd yaşa çatmış oğlunuzun istədiyi üçün sinənizə toxunmasına icazə vermək, ona bu məsələyə görə acıqlanıb və ya utandırmaq kimi səhv bir davranışdır. Dodaqdan öpmək kimi hərəkət sizin xoşunuza getsə belə, bu münasibətlərin uşağın yanlış məlumatlandırılmasına səbəb olacağını bilməlisiniz. Bənzər bir açıqlama ilə yanaqdan öpmək problemi həll edəcəkdir. Kiminsə toxunuşu onu narahat edirsə, buna icazə verməməyi və onu necə dayandırmağı, uşağınıza öyrətməyiniz vacibdir.

Digər mənbələrə nəzarət edin.

Uşaqlar dəyərləri erkən yaşda öyrənirlər. Qadınların və kişilərin bir-birlərinə necə münasibət göstərmələrini izah edin. Öz fikirlərinizi onunla bölüşün. Ancaq eyni zamanda ona, öz düşüncələrini formalaşdırmaq üçün vaxt verin. Həddindən artıq gizlilik, cinsellik haqqında danışmamaqla, ətrafdan öyrənməyə icazə verməklə onu qoruduğunuzu düşünürsünüz, lakin məlumatı olmayan bir uşağı böyütdüyünüzü bilməlisiniz. Unutmayın ki, uşağınıza cinsellik haqqında məlumat verən yeganə mənbə siz deyilsiniz. Cinsi məzmun, mahnılar, kliplər  və filmlər haqqında hər zaman seçici olmalısınız. Evdəki uşağın qarşısına çıxa biləcək nəzarətsiz məlumatlar, cinsellik barədə dediklərinizdən daha çox səhv məlumat verə bilər.

Cinsellik haqqında danışmaq üçün öz yanaşmanızı kəşf edin.

Uşağınızla bu haqda açıq danışmanız və ona qulaq asmanız, onun gələcəkdə riskli davranışlar etməsinin ehtimalını azaldır. Əgər bu barədə özünüzü rahat hiss etmirsinizsə, cinsəllik haqqında bir kitab oxuya və ya hisslərinizi etibar etdiyiniz biri ilə paylaşa bilərsiniz. Əgər özünüzü rahat hiss etmirsinizsə, bunu uşağınıza izah edin: “Mən bu barədə rahat danışa bilmirəm, çünki valideynlərim bu barədə mənimlə danışmazdılar. Ancaq səninlə hər şeyi, o cümlədən cinsəllik barədə danışmaq istəyirəm. Bilmək istədiyini hər zaman məndən soruş. Cavabını bilməsəm, öyrənib, mütləq sənə deyəcəyəm”. Hislərinizi açıq şəkildə ifadə etməniz uşağınız üçün rahatladıcı və güvən verici olacaq.
Sakit və rahat olun: Uşaq ən qəribə bir sual verəndə belə sakit olmağa çalışmalı və uşağı mühakimə etmədən marağına hörmət etməlisiniz. Hər dəfə belə bir sualı adi qarşılasaz, sizin və uşağınızın qayğısı biz az daha azalacaq. Bu cür söhbətlərdə uşağınızla danışmaqdan qaçırsınızsa və ya onu susdurursunuzsa, uşağınız bu mövzunu sizdən deyil, yoldaşlarından və ya ətrafındakı yazılı və vizual qaynaqlardan öyrənəcək, onları mənimsəyəcəkdir.
Sualı tam anlayın: Uşağınız bir sual verəndə dərhal uzun söhbətə başlamayın. Əvvəlcə uşağınızın nə istədiyini tam anladığınızdan əmin olun. Sualını bir sual ilə dəqiqləşdirə bilərsiniz. Məsələn: “Körpələrin necə doğulduğunu deyəndə, onların necə doğulduğunu soruşursan və ya körpələr necə meydana gəlir, bunu öyrənmək istəyirsən?” kimi soruşa bilərsiniz.
Suallarını mühakimə etməyin: Uşağınızın sualı nə olursa olsun, onu haradan öyrəndiyini soruşmayın və ya mühakimə etməyin. Uşağınız həqiqəti axtararkən fikirləri qarışır. Siz onun öyrənməsi üçün ən etibarlı mənbəyi olmalısınız. Suallarını sizə verməsi üçün dəstəkləyin və başqa sualları varsa, soruşmağı təklif edin. Mühakimə edərsinizsə, sizə sual verməkdən çəkinəcəkdir.
Məhramiyyəti öyrədin: Uşağınız, insanın şəxsi vaxta ehtiyacı olduğunu bilməlidir. Qapınız bağlı olduqda, girmədən əvvəl vurmağı öyrədin. Siz də onun qapısı bağlı vəziyyətdə olarkən, eynisini edin.
Uşaqlar məhdudiyyətləri bilməlidirlər. Harada çılpaq ola bildiklərini (hamam otağında) və harada geyinilməli olduqlarını (məktəbdə, qonaqlıqda) bilməlidirlər. 

Cinsi orqanların adlarını dəyişdirmədən adlandırın.

Bir az peşəkar səslənsədə, uşaq söyləyə bildikdən sonra cinsi orqanları başqa adla çağırmağın mənası yoxdur. Buna görə, 4 yaşından sonra valideynlər düzgün anatomik adlardan istifadə etməlidirlər. Kiçik uşağınıza burnunun və ağzının yerini öyrədərkən, cinsiyyət orqanlarının yerini də öyrədin. Böyüdükcə üzərinə məlumat əlavə etmək, asanlaşacaqdır.

Söhbət üçün mümkün vəziyyətdən istifadə edin.

Qarşılaşdığınız hadisələr, danışmaq üçün bir fürsət ola bilər. Məsələn, hamilə bir rəfiqəniz varsa, bu, uşağınıza körpələrin haradan gəldiyini söyləmək üçün bir fürsətdir. Qardaş doğulduqdan və ya ev heyvanınızın balaları olduqdan sonra bu haqda yaşına uyğun olaraq, qısa məlumat verə bilərsiniz. Bu məqamda, uşağınızın ağlına gələcək sualları soruşa bilməsi üçün şərait yaradın.

Onlara cinsəlliyi tanımasına kömək edin.

Uşaqların məktəbəqədər dövrdən etibarən cinsi oyunlar, masturbasiya davranışları və ya öz cinsiyyətini tanımaq  kimi suallara utanmadan, qorxutmadan, tənqid etmədən dəqiq bir şəkildə cavab verilməlidir. Sualları böyük bir hadisə halına gətirməyin. Təəccüblənmiş və şoka düşmüş kimi davranmayın. Onlarla kiçik olduqları zamandan cinsellik haqqında danışın ki, yetkinlik yaşlarında cinsellik duyğularını sizə danışa bilsinlər.

Növbəti dövrü təsvir edin.

Uşaqlarla cinsellik haqqında danışarkən, sonrakı inkişaf dövrü haqqında qısa danışın. Uşaqlar bədənlərinin sürətlə dəyişməsindən narahat olurlar. Buna görə də onları gözləyən dəyişikliklər barədə danışmaq, gələcəkləri etibarlı şəkildə gözləməyə kömək edəcəkdir. Məsələn, doqquz yaşlı qızınızla menstruasiya (aybaşı) haqqında danışmaq, ilk qanaxma baş verdikdə panikasız qarşılamanı təmin edəcəkdir.

Ən vacib olan məqam, siz uşağınızı tanımalı və verəcəyiniz məlumatın ona uyğun olub-olmadığına əmin olmalısınız. Suala təəccüblənməməli, doğru olanı lazımı qədər izah etməlisiniz. Onların cinsəliklə bağlı maraqları normaldır, sizdən öyrənə bilmədiklərini, ətrafdan mütləq öyrənəcəkdir. Lakin, doğru və lazım olanı öyrənməsi sizin əlinizdədir. Uşaqlarınız ilə dost olmağa çalışmalısınız.

 

OXŞAR MƏQALƏLƏRMÜƏLLİFDƏN DİGƏR MƏLUMATLAR