― Advertisement ―

Laktasiya dövründə ana üçün sağlam qidalanma

Laktasiya dövründə ana həm bədənindəki qida ehtiyatlarını tarazlıqda saxlamaq, həm də ifraz etdiyi südə uyğun gələn enerji, zülal, mineral və vitaminləri almaq üçün balanslı...
Ana səhifəUşaq 1-5 yaşUşağın inkişafı və tərbiyəsiYalan danışan uşağa necə davranılmalıdır?

Yalan danışan uşağa necə davranılmalıdır?

Xəyal təsəvvürü inkişaf etmiş 6 yaşından kiçik uşaqların xəyallarla bağlı açıqlamaları gerçək kimi söyləmələri normal hesab olunur. Uşaqların gerçəkliyi və yalanları 5 yaşından etibarən fərqinə varmağa başladıqlarını söyləyən mütəxəssislər, 7 yaşdan sonra yalan davam edərsə, diqqət edilməli olduğunu bildirirlər. Uşaqlar 5 yaşından sonra həqiqəti və yalanı anlamağa başlayırlar.
Təzyiq uşağı yalan danışmağa vadar edir.
Uşaqlar səhv etməkdən, valideynlərini məyus etməkdən və ya onlar tərəfindən cəzalandırılmaqdan qorxarkən yalan danışırlar. Yalan uşağın səhv bir şey etdiyinin fərqində olduğunu göstərir. Uşaq ev tapşırığını tamamlamamışsa, yalan danışaraq bunu etdiyini söyləyərək, problemi həll etməyə çalışır. Komendant saatı bitməsinə baxmayaraq evə gec gələn uşaq, harada və kimin yanında olduğu barədə də yalan danışa bilər. Bəzən problemi necə həll etməyi bilmədikləri üçün yalan danışırlar. Yaxud münaqişəni həll etmək üçün başqa yol tapa bilmədikdə, yalana əl ata bilərlər. Belə ki, yalan danışmaq bir növ bacarıqsızlıq və nəticələrdən qaçınmaq problemidir.
Valideynlər yalanın səbəbini tapmalıdırlar.
Valideynlər bu mövzuda diqqətli olmalı və uşaqlarının niyə yalan danışdığını anlamağa çalışmalıdırlar. Bir çox valideynlər, uşaqlarının bir şey əldə etmək və ya etmək istəmədiklərindən qaçmaq üçün yalan danışdığını düşünür. Ancaq uşaqların yalan danışma motivasiyasından başqa, başqa səbəbləri də ola bilər. Bu səbəblərdən biri, yeni bir fikir kəşf etmələri və bunun nəticəsində nə baş verdiyini görmək istəmələri ola bilər. Yəni “Yalan danışsam nə olar, qarşımdakı insan mənim üçün nə edəcək və ya nəcə reaksiya verəcək? Yalan ilə mən nə qazanacam?”. Bu yol ilə valideynlərini və ya başqalarını sınayırlar.
Özünə güvənməyən uşaq yalana əl atır.
Yalan söyləməklə başqalarının nə hiss etdiyini və düşündüklərini bilməyin uşaqların əhəmiyyətli bir sosial bacarığıdır. Özünə güvənməyən uşaqlar, başqalarının gözündə daha istedadlı və xüsusi olduqlarını göstərmək və ya başqalarının razılığını qazanmaq üçün yalan danışa bilərlər. Diqqət çatışmazlığı və hiperaktivlik pozğunluğu olan uşaqların impulsivliyinin önə çıxan fərqləndirici xüsusiyyətlərindən biri düşünməzdən əvvəl danışmasıdır. Bu səbəbdən çox vaxt yalan danışmağa meyllidirlər. Bəzən valideynlər uşaqları yaxşılığa doğru kiçik yalanlar danışmağa təşviq edə bilərlər, amma bunun necə olacağını anlamırlar.
Valideynlər də davranışlarına diqqət yetirməlidirlər.
Valideynlərin qayğı göstərməli olduğu məsələlərdən biri də öz davranışlarına diqqət yetirmələridir. Həddindən artıq reaksiya verən və son dərəcə mənfi olan valideynlər uşaqlarını yalan danışmağa sövq edir. Uşağın hansı səbəbdən və hansı şəraitdə hansı yalanlar söylədiyinə diqqət yetirmək faydalıdır. Buna görə də vacib olan, yalanı zəruri edən əsas davranışları aradan qaldırmaqdır. Əsas davranış dəyişərsə və yaxşılaşarsa, yalan danışma səbəbi yox olacaq və yalan danışmaq üçün heç bir səbəb olmayacaq. Uşaq ev qaydalarının çox sərt olduğunu düşündüyü üçün yalan danışa bilər və ya başqa yol tapa bilmədiyi üçün ev tapşırığına çox təzyiq edən valideynlərinə yalan danışa bilər. Bu kimi bir çox səbəbləri göstərmək olar. Valideynlər uşağa yalan danışdığı üçün əsəbiləşərlərsə, uşaq daha çox özünü itirər və səbəbi öyrənilməz. Bu münasibət uşağın yalan danışmağı zəruri edən davranışını dəyişdirməsinə kömək etmir.
Uşağa inam aşılanmalıdır.
Uşağa qəzəblə cavab verməkdənsə özünə inam aşılanmalıdır.Həqiqətən nə olduğunu mənə deyəcəyinə inanıram” kimi rəyləri təşviq edəcəkdir. Uşaqların yalan danışmalarına səbəb olan hadisələri yenidən düzəltmək və təşviq etməklə yenidən cəhd etmələri üçün imkan yaradılmalıdır.”
Yalanın arxasında psixi səbəb ola bilər
Özünə güvənməməsi səbəbindən yalan danışmağa meylli olan uşaqlara bu mövzuda çox sual verməməyin faydası var. Adətən uşaqlar özbaşına yalan danışmazlar, nə qədər səhv etsələr də bir səbəbi var. Valideynlərin vəzifəsi uşaqlara problemlərin düzgün və effektiv həll yollarını öyrətmək və onlara rəhbərlik etməkdir. Uşaq hər şeyə rəğmən patoloji yalançı davranış nümayiş etdirirsə, bunun psixi səbəbi ola bilər. Bu səbəbdən dəstək və müalicə almaq doğru yol olacaqdır.
error: Alert: Content selection is disabled!!